بیان عبارت است از سلامت اندام گفتار و مهارت و توانایی به کارگیری آن. سلامت بیان سبب می‌شود که گوینده خوب حرف بزند و گفتار خویش را زیبا و جذاب اَدا کند. کوچک‌ترین نقص در اندام گفتاری، بیان را مخدوش می‌سازد و به صدا و لحن گوینده آسیب می‌رساند؛ بنابراین باید از سلامت جسمانی اندام گفتاری و چگونگی به کارگیری آن غافل نمانیم. تنفس کامل، دَم و بازدم به جا و استفاده مفید از تارهای صوتی از جمله موارد موثر در تقویت بیان است.
در اینجا چند روش ذکر می‌کنیم که به شما کمک می‌کنند در موقعیتهای مختلف صدای جذابتری داشته باشید:
درست نفس بکشید: بیشتر زنها تمایل دارند با صدای بلند صحبت کنند و به همین دلیل گاهی صدای آنها گوشخراش و یا بچه گانه به نظر می‌رسد. برای جلوگیری از این مشکل باید آهسته و عمیق و از دیافراگم نفس بکشید.
همه بازیگران زن و مرد به همین صورت نفس می‌کشند . شما وقتی خواب هستید نیز بطور ناخودآگاه با همین روش نفس می‌کشید. وقتی درست نفس می‌کشید صدایتان غنی تر و با نفوذتر می‌شود و دیگران دلشان می‌خواهد به شما گوش کنند.
صدایتان باید رسا باشد: اگر آهنگ صدای شما خیلی یکنواخت و آهسته باشد ، مخاطب شما از گوش کردن به صدای شما خسته می‌شود .
حوصله اش سر می‌رود. همین موضوع باعش می‌شود که آنها حاضر نباشند مقدار زیادی از وقتشان را به شما اختصاص دهند تا متوجه شوند که شما جذاب و عالی هستید. بنابراین با احساس صحبت کنید و سعی کنید با بالا و پایین بردن تن صدای خود روی چیزهایی که برای شما مهمتر است تاکید کنید.
واضح و کامل صحبت کنید و از آهسته و زیرلب حرف زدن پرهیز کنید. حتی اگر در یک جمع غیر رسمی‌هستید ، همه بخشهای کلمه‌ها را تلفظ کنید و کاملا" واضح و روشن صحبت کنید. اگر به جای خوردن کلمات و جمله‌ها ، آنها را کاملا بیان کنید دیگران احساس می‌کنند که شما اعتماد به نفس بیشتری دارید و به شما بیشتر توجه می‌کنند.
توصیه‌هایی برای جذاب و زیباتر شدن زنگ صدا و برای داشتن کیفیت صوتی بالاتر
۱– برای خوب شدن زنگ صدا در دماغ اغلب تمرین زیر را بکنید. لغات زیر را با آهنگ توی دماغی بدفعات زیاد تکرار کنید و مخصوصاً حروف « نون و گاف» را زیاد بکشید.
زنگ – منگ – دنگ – هرنگ – جنگ – ونگ ونگ و … و امثال آنها.
۲– اغلب یک شعر را با نازکترین آهنگی که برایتان مقدور است بخوانید. البته بمحض اینکه در گلوی خود احساس خستگی کردید فوراً خستگی در کنید و دوباره شروع نمائید.
۳– یکی از نکات مهم که باید در سخنرانی رعایت شود اینست که صدای ناطق خوش حال و امیدوار باشد. برای اینکه در این امر هم موفق شوید اغلب اشعار امیدواری بخش و خوشحالی آور را بلند بخوانید و کاملاً بمعنی آنها فکر کنید.
و حالا برای داشتن کیفیت صوتی بالاتر
از بلند صحبت کردن و داد زدن بپرهیزید.
پس از ۱ ساعت استفاده ی مداوم از صدا حداقل ۵ دقیقه به حنجره تان استراحت دهید.
از صاف کردن مکرر گلو یا سرفه‌های زیاد بپرهیزید. در صورتی که علت سرفه بیماری می‌باشد سریعا نسبت به درمان مناسب آن اقدام نمایید .
از صحبت کردن طولانی با سر پایین بپرهیزید. این کار فشار زیادی به حنجره تان وارد می‌کند.
از زیاد صحبت کردن در محیط‌های پر سرو صدا بپرهیزید.
هنگامی‌که صدایتان به دلیل سرماخوردگی یا آلرژی گرفته است ،زیاد صحبت نکنید.
از خوردن زیاد نوشیدنی‌های کافئین دار و گاز دار بپرهیزید. کافئین موجب خشکی گلو می‌شود.
از پچ پچ کردن به مدت طولانی پرهیز نمایید. این کار فشار زیادی به حنجره وارد می‌کند.
در صورت ابتلا به بیماری‌های معده سریعا نسبت به درمان اقدام نمایید . بازگشت اسید معده به حنجره آسیب جدی وارد می‌کند.
سیگار نکشید و همچنین در طول روز به میزان کافی آب بنوشید.
در صورتی که موارد گفته شده را رعایت می‌کنید و باز هم کیفیت صدای مطلوبی ندارید حتما به آسیب شناس گفتار و زبان برای بررسی مشکل و درمان مراجعه نمایید.
چگونه صدایی گرم و دلنشین داشته باشیم؟
گاه متن زیبایی را می‌خوانیم و یا جمله پرمعنایی را ادا می‌کنیم، اما بر اثر تنفس ناقص در بیان، جذاب به گوش مخاطب نمی‌رسد. در ابتدای کار بهتر است صدایمان را ضبط کنیم تا کارشناسان عیب و نقص صدای ضبطی را شناسایی و برطرف نمایند، گرچه در ابتدا ضبط صدا برایتان خوشایند نیست و از شنیدنش احساس خوبی پیدا نمی‌کنید، اما نگران نباشید چون شیوه‌ای که فرد صدای خویش را می‌شنود با روشی که دیگران آن را استماع می‌کنند، متفاوت است.
ضبط صدا کمک می‌کند تا به یکنواختی، کم و زیاد بودن ارتفاع، تیزی و جیغ صدا، شنیده شدن تنفس‌های کوتاه و مکرر، تلفظ ناقص حروف، ملول بودن لحن، سرعت افراطی گفتار، سردی و کندی بیان و حتی جذابیت‌های آن پی ببرید. یادمان باشد که گفتار خوب را با بیان خوب همراه کنیم؛ یعنی هم خوب حرف بزنیم و هم حرف خوب بزنیم.
یکی دیگر از راه‌های تقویت بیان، انتقال صدا از بینی به حنجره است این مهم بیشتر در زمانی کاربرد دارد که محل خروج حروف از بینی باشد. بهتر است تارهای صوتی را تنبل نگاه نداریم و از آنها به صورت کامل استفاده کنیم تا شدت ضعف بیانی‌مان کاهش یابد.
از گوش کردن دقیق به شیوه‌های بیانی گویندگان و سخنوران نیز غافل نشویم. آنها حروف و کلمات را زیباتر ادا می‌کنند و قدر و اندازه و عیار هر واژه را می‌شناسند. حروف را ناقص ادا نمی‌کنند و از بیان ناتمام کلمات خودداری می‌نمایند. گویندگان هنگام سخن گفتن، واژه‌ها را قاب می‌کنند، زینت مضاعف می‌بخشند و بی آنکه دچار فاخرگویی و لفظ قلم بشوند راحت و روان و بی‌تکلف سخن می‌گویند. گوش کردن به بیان آنها شما را در داشتن بیانی خوب و جذاب کمک می‌کند البته باید مراقب بود تا در تله تقلید نیفتیم و ادای آن گویندگان را درنیاوریم و تنها قشنگ بیان کردن و کامل گفتن را بیاموزیم و به شیوه خویش به کاربریم.
از دیگر نکاتی که باید در چرخه تقویت بیان در نظر بگیریم شناخت جایگاه صدا است. هر گوینده باید بداند جای صدایش کجاست! برای این شناخت ابتدا باید به ضعف و توانایی صدای خویش پی ببرد و در جهت رفع نواقص و کاستی‌هایش بکوشد و آنگاه که از سلامت اندام گفتاری خویش مطمئن شد به شناسایی جایگاه صدایش بپردازد؛ جایگاهی که در وهله نخست، گوش‌نواز مخاطب گردد و آنگاه از همان مدار و جایگاه از صدایش بهره برد. گاهی اگر گوینده‌ای ارتفاع صدایش از حد مشخصی بالاتر رود، آنچه به گوش می‌رسد خشن و آزاردهنده است و اگر ارتفاع کاهش یابد، صدا ملال آور و ضعیف و یکنواخت شنیده می‌شود.
یکی دیگر از مواردی که در ارتقا کیفیت بیان، موثر است رها کردن صدا در محیط‌های باز مانند کوه، دشت، صحرا، تالارهای بزرگ و… است. متنی را در دست بگیرید و آن را با حداکثر توانایی بیانی و رهاساختن کامل صدا بخوانید و فقط یادتان باشد که از نوشته‌های حماسی یا عاشقانه استفاده نکنید که بلندبلند خواندن متون عاشقانه و عرفانی زیبا و دلنشین نیست. تمرین آزاد کردن صدا را گاه به گاه تکرار کنید و البته مرا قب باشید فریاد نزنید که دچار سوزش گلو می‌شوید. کاربرد همه این نکات شما را در داشتن صدایی گرم، قوی، دلنشین و دلخواه کمک می‌نماید.
برگرفته از : gizmiz
